Antalya
Turcja
Oferty wakacyjne 271-306 z 306
Najtańsze wczasy

Delphin Palace
Antalya
09.10.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
7 287 zł

Antalya
Delphin Palace
09.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
7 287 zł

Greenwood Suites Resort (ex. Sherwood Suites Resort)
Kundu
22.11.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 330 zł

Kundu
Greenwood Suites Resort (ex. Sherwood Suites Resort)
22.11.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 330 zł

Swandor Topkapi Palace (ex WOW)
Kundu
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
7 369 zł

Kundu
Swandor Topkapi Palace (ex WOW)
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
7 369 zł

Porto Bello
Antalya
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 424 zł

Antalya
Porto Bello
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 424 zł

Titanic Mardan Palace
Antalya
25.10.2025
7 dni
All Inclusive
Warszawa - Chopin
7 699 zł

Antalya
Titanic Mardan Palace
25.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Warszawa - Chopin
7 699 zł

Barut Lara Collection
Lara
18.10.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 809 zł

Lara
Barut Lara Collection
18.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 809 zł

IC Green Palace
Kundu
10.01.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 896 zł

Kundu
IC Green Palace
10.01.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 896 zł

Delphin Imperial Lara
Antalya
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
7 912 zł

Antalya
Delphin Imperial Lara
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
7 912 zł

Sherwood Exclusive Lara (ex Sherwood Breezes)
Lara
29.11.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 916 zł

Lara
Sherwood Exclusive Lara (ex Sherwood Breezes)
29.11.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 916 zł

Limak Lara De Luxe
Lara
06.12.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 948 zł

Lara
Limak Lara De Luxe
06.12.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 948 zł

Royal Holiday Palace
Lara
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 992 zł

Lara
Royal Holiday Palace
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 992 zł

Royal Seginus
Antalya
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
7 992 zł

Antalya
Royal Seginus
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
7 992 zł

Barut Lara Collection
Lara
24.10.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
8 003 zł

Lara
Barut Lara Collection
24.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
8 003 zł

Royal Wings
Antalya
13.12.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
8 164 zł

Antalya
Royal Wings
13.12.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
8 164 zł

Titanic Deluxe Lara (ex. Titanic Beach Lara)
Antalya
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
8 263 zł

Antalya
Titanic Deluxe Lara (ex. Titanic Beach Lara)
08.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
8 263 zł

Concorde Deluxe Resort
Antalya
07.10.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
8 271 zł

Antalya
Concorde Deluxe Resort
07.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
8 271 zł

Delphin Palace
Antalya
18.08.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
8 279 zł

Antalya
Delphin Palace
18.08.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
8 279 zł

Titanic Deluxe Lara (ex. Titanic Beach Lara)
Antalya
22.09.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
8 294 zł

Antalya
Titanic Deluxe Lara (ex. Titanic Beach Lara)
22.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
8 294 zł

Royal Wings
Antalya
22.10.2025
7 dni
All Inclusive
Warszawa - Chopin
8 470 zł

Antalya
Royal Wings
22.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Warszawa - Chopin
8 470 zł

Delphin Imperial
Antalya
13.09.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
8 532 zł

Antalya
Delphin Imperial
13.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
8 532 zł

Delphin Palace
Antalya
10.10.2025
7 dni
All Inclusive
Drezno
8 740 zł

Antalya
Delphin Palace
10.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Drezno
8 740 zł

Adalya Elite Lara
Lara
10.01.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
8 930 zł

Lara
Adalya Elite Lara
10.01.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
8 930 zł

Delphin Palace
Antalya
11.08.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
9 163 zł

Antalya
Delphin Palace
11.08.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
9 163 zł

Titanic Mardan Palace
Antalya
09.09.2025
7 dni
All Inclusive
Warszawa - Chopin
9 551 zł

Antalya
Titanic Mardan Palace
09.09.2025
7 dni
All Inclusive
z Warszawa - Chopin
9 551 zł

Swandor Topkapi Palace (ex WOW)
Kundu
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
10 330 zł

Kundu
Swandor Topkapi Palace (ex WOW)
28.03.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
10 330 zł

Barut Lara Collection
Lara
08.10.2025
7 dni
All Inclusive
Wrocław
10 629 zł

Lara
Barut Lara Collection
08.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Wrocław
10 629 zł

Concorde Deluxe Resort
Antalya
29.11.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
11 032 zł

Antalya
Concorde Deluxe Resort
29.11.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
11 032 zł

Baia Lara
Lara
19.10.2025
7 dni
All Inclusive
Poznań
11 584 zł

Lara
Baia Lara
19.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Poznań
11 584 zł

Titanic Mardan Palace
Antalya
11.04.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
12 190 zł

Antalya
Titanic Mardan Palace
11.04.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
12 190 zł

Bayou Villas by Lara Barut Collection
Antalya
06.12.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
13 184 zł

Antalya
Bayou Villas by Lara Barut Collection
06.12.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
13 184 zł
Najtańsze wczasy

Titanic Mardan Palace
Antalya
15.10.2025
14 dni
All Inclusive
Warszawa - Chopin
13 591 zł

Antalya
Titanic Mardan Palace
15.10.2025
14 dni
All Inclusive
z Warszawa - Chopin
13 591 zł

Bayou Villas by Lara Barut Collection
Antalya
04.03.2026
7 dni
All Inclusive
Katowice
15 104 zł

Antalya
Bayou Villas by Lara Barut Collection
04.03.2026
7 dni
All Inclusive
z Katowice
15 104 zł

Barut Lara Collection
Lara
06.11.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
17 912 zł

Lara
Barut Lara Collection
06.11.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
17 912 zł

Bayou Villas by Lara Barut Collection
Antalya
24.10.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
18 433 zł

Antalya
Bayou Villas by Lara Barut Collection
24.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
18 433 zł

Bayou Villas by Lara Barut Collection
Antalya
06.11.2025
7 dni
All Inclusive
Kraków
18 442 zł

Antalya
Bayou Villas by Lara Barut Collection
06.11.2025
7 dni
All Inclusive
z Kraków
18 442 zł

Bayou Villas by Lara Barut Collection
Antalya
20.10.2025
7 dni
All Inclusive
Katowice
20 319 zł

Antalya
Bayou Villas by Lara Barut Collection
20.10.2025
7 dni
All Inclusive
z Katowice
20 319 zł
Co robić w Antalyi?
Antalyę warto zwiedzać zabytkowe skarby, odkrywać nowoczesne atrakcje i relaksować się na słonecznych plażach. Słońce gości tu na niebie przez ponad 300 dni w roku, rozświetlając zarówno starożytne budowle, jak i tętniące życiem kurorty.
W labiryncie uliczek Kaleiçi króluje XIII-wieczny Żłobkowany Minaret sąsiadujący z imponującą Bramą Hadriana – rzymskim pomnikiem z 130 roku n.e. Natura przejmuje pałeczkę w Parku Narodowym Kurşunlu, gdzie siedem szlaków prowadzi do spektakularnego wodospadu Düden.
Rodzinne eskapady nabierają rumieńców dzięki trzem wyjątkowym miejscom:
- Antalya Aquarium: podziwianie 40 gatunków morskich stworzeń przez najdłuższy w Turcji 131-metrowy szklany tunel,
- Land of Legends: park rozrywki z 66 zjeżdżalniami i wodnymi atrakcjami,
- Sandland: wystawa monumentalnych rzeźb z piasku stworzonych z materiału mieszczącego się w 200 ciężarówkach.
Amatorzy mocnych wrażeń mają w czym wybierać: lot na stalowej linie 400 m nad ziemią czy off-roadowe szaleństwo w górskich wąwozach. Wieczorami warto przespacerować się bulwarem lub wypłynąć w rejs z widokiem na malowniczy zachód słońca.
Plażowe królestwo Antalyi rozciąga się na 30 km, z błękitnoflagowymi perłami:
- Konyaaltı z kamienistym wybrzeżem,
- Lara ze złocistym piaskiem.
Dla panoramicznym wrażeń kolejka Tünektepe Teleferik w 10 minut wznosi na wysokość 618 m, skąd rozpościera się widok na całą zatokę.
Co warto zobaczyć w Antalyi?
Antalya zachwyca połączeniem zabytków, natury i nowoczesnych rozrywek. Oto najważniejsze atrakcje:
- brama hadriana: rzymski łuk triumfalny z 130 roku, stanowiący bramę do zabytkowej dzielnicy Kaleiçi z labiryntem kamiennych uliczek,
- żłobkowany minaret (Yivli Minare): 45-metrowy symbol miasta z XIII wieku, otoczony 36 innymi zabytkowymi budowlami,
- muzeum archeologiczne: 5000 eksponatów, w tym rzeźby z Perge i sarkofag Heraklesa – jedno z najważniejszych w Turcji.
Przyrodnicze cuda regionu to:
- wodospady düden: dolny z 40-metrowym skokiem prosto do morza i górny z kaskadami ukrytymi w lesie,
- wodospad kurşunlu: 7 połączonych kaskad w eukaliptusowym gaju,
- park narodowy köprülü: 14 km trasy do raftingu po rzece Köprüçay.
Starożytne perły architektury:
- perge: najlepiej zachowany amfiteatr w regionie na 15 000 widzów,
- termessos: opuszczone miasto na wysokości 1050 m n.p.m. z górskimi szlakami,
- aspendos: rzymski teatr z II wieku o fenomenalnej akustyce – szept słychać z 60 metrów.
Atrakcje dla rodzin i poszukiwaczy adrenaliny:
- land of legends: park rozrywki z 86 zjeżdżalniami i najdłuższą kolejką górską w Europie,
- kolejka olympos teleferik: wjazd na szczyt Tünektepe (618 m) z panoramą riwiery,
- wrak samolotu dc-10: podwodna atrakcja dla nurków na głębokości 18 metrów.
Punkty widokowe i plaże:
- wieża hidirlik: rzymska budowla z II wieku z widokiem na zatokę,
- park karaalioğlu: 650 gatunków roślin i alejki w cieniu palm,
- plaża konyaaltı i lara: turkusowe wody i złocisty piasek,
- zatoka ceneviz koyu: skalisty port przypominający włoskie krajobrazy.
Dokąd warto pojechać na wycieczkę z Antalyi?
Antalya to brama do ponad 30 wyjątkowych atrakcji w promieniu 200 km. Oto najciekawsze propozycje:
- Perge (18 km): imponujący rzymski stadion sprzed 2000 lat,
- Aspendos (47 km): jeden z najlepiej zachowanych antycznych teatrów na świecie (obiekty UNESCO).
Dla miłośników przyrody:
- Wodospad Kurşunlu (19 km): spacer wśród 7 malowniczych kaskad ukrytych w sosnowym lesie,
- Düden (10 km): 40-metrowy wodospad wpadający prosto do morza,
- Park Köprülü (92 km): 14 km trasy raftingowej w kanionie z 400-metrowymi ścianami.
Niezwykłe plaże i widoki:
- Kaputaş (220 km): klifowe zejścia do lazurowych wód,
- Suluada (80 km): nurkowanie w krystalicznie czystej lagunie,
- Olympos Teleferik (85 km): kolejka linowa na szczyt góry Tahtalı (2365 m n.p.m.) z panoramą Riwiery.
Rejsy i przygoda:
- Błękitna Podróż (190 km): odkrywanie zatopionych ruin starożytnego miasta,
- Green Canyon (80 km): szmaragdowe jezioro otoczone górami Taurus,
- Land of Legends (30 km): park rozrywki z 66 wodnymi zjeżdżalniami i pokazami multimedialnymi.
Historyczne skarby:
- Termessos (34 km): wykuta w skale twierdza na wysokości 1050 m n.p.m.,
- Myra w Demre (150 km): grobowce wykute w klifach i bizantyjskie mozaiki.
Dojazd do większości atrakcji zajmuje 1-2.5 godziny (50-120 km dziennej trasy).
Kiedy najlepiej przyjechać do Antalyi?
Antalię najlepiej odwiedzić w kwietniu-czerwcu lub wrześniu-październiku, gdy panują optymalne warunki do zwiedzania i aktywności na świeżym powietrzu. Szczegółowe zalecenia dla różnych typów podróżujących:
- miłośnicy zwiedzania i przyrody:
- wiosna i jesień (20-28°C): idealne temperatury do eksploracji zabytków jak Brama Hadriana,
- kwiecień-maj: spektakularne wodospady Düden i Kurşunlu zasilane topniejącym śniegiem z Gór Taurus,
- poza sezonem: mniejsze tłumy i niższe ceny biletów wstępu.
- amatorzy plażowania:
- lipiec-sierpień (do 40°C): upalne dni na Lara Beach,
- wysoka wilgotność (85%): wymaga odpowiedniego nawodnienia,
- uwaga na ceny: wzrost kosztów noclegów nawet o 40% w porównaniu z wiosną.
- poszukujący spokoju i kultury:
- listopad-marzec (ok. 15°C): czas na relaks w tureckich łaźniach i zwiedzanie Muzeum Archeologicznego,
- deszczowe dni (8-12/miesiąc): okazja do degustacji lokalnej kuchni w przytulnych restauracjach,
- mira: tradycyjny napar idealny na chłodniejsze wieczory.
- rodziny z dziećmi:
- czerwiec i wrzesień: kolejki w Land of Legends krótsze o 50%,
- Antalya Aquarium: stała temperatura wody 25°C w podwodnych tunelach,
- bezpieczeństwo: mniejsze upały niż w szczycie sezonu.
- entuzjaści sportów ekstremalnych:
- październik: optymalne prądy powietrzne (15-25 km/h) nad Tünektepe,
- przejrzyste niebo: doskonała widoczność podczas lotów paralotnią,
- organizacja: wiele lokalnych szkół oferujących przystępne ceny kursów.
Na ile dni warto przyjechać do Antalyi?
Pobiyt 5-7 dniowy to optymalny czas na odkrycie Antalyi, łączący zwiedzanie z wypoczynkiem. Kluczowe atrakcje w tym okresie:
- stare miasto Kaleiçi: spacer wąskimi uliczkami z zabytkową Bramą Hadriana,
- Muzeum Archeologiczne: ponad 5000 eksponatów prezentujących bogatą historię regionu,
- wodospady Düden: wieczorna wizyta przy świetle zachodzącego słońca.
Krótszy wypad (3-4 dni)
- port jachtowy: wieczorne drinki w modnych restauracjach z widokiem na jachty,
- Yivli Minare: ikoniczny XIII-wieczny minaret - symbol miasta,
- plaża Konyaaltı: lokalne bary i kąpiele w krystalicznej wodzie.
Tydzień dla poszukiwaczy wrażeń
- spływ Kanionem Köprülü: 14 km raftingu po rzece Köprüçay,
- rejs Błękitną Trasą: odkrywanie ukrytych zatoczek i wyspy Suluada,
- rajdy quadami: przejażdżki przez górskie przełęcze Taurusu.
Must see dla każdego
- Land of Legends: 35 hektarów wodnych atrakcji dla rodzin,
- Aquarium Antalya: 40 tematycznych akwariów z tunelami podwodnymi,
- Perge: najlepiej zachowany stadion antyczny w całej Anatolii.
Wynajem auta ułatwi dotarcie do oddalonych atrakcji jak Aspendos (45 km) czy Park Narodowy Köprülü (90 km). Do komunikacji miejskiej warto zaopatrzyć się w kartę AntalyaKart (30% taniej niż bilety jednorazowe).
Jak dostać się do Antalyi?
Najszybszym sposobem dotarcia do Antalyi jest podróż samolotem. Międzynarodowe lotnisko (AYT) obsługuje rocznie ponad 35 milionów pasażerów i oferuje bezpośrednie połączenia z Polski w niecałe 3 godziny. Bogata oferta przewoźników obejmuje m.in.:
- LOT,
- Turkish Airlines,
- tanich przewoźników jak Ryanair czy Wizz Air.
Transfer z lotniska do centrum
- autobus 600: najtańsza opcja za 35 TL, kursuje co 30 minut,
- nocny autobus 800: rozwiązanie dla późnych przylotów,
- tramwaj TR1: ekologiczny wybór z przystanku Havalimanı,
- taksówka: koszt ok. 30-50 zł, czas przejazdu 20 minut.
Połączenia autokarowe
Z głównego dworca Autogaru (Antalya Şehirlerarası Otobüs Terminali) dotrzesz do:
- Stambułu (12-15 godzin),
- Ankary (6 godzin),
- Alanyi (2 godziny).
Nowoczesne busy firm Metro Turizm i Kamil Koç zapewniają klimatyzację, WC i darmowe WiFi.
Podróż morska
Malowniczą alternatywą jest rejs promem z greckiej wyspy Kastellorizo do tureckiego Kaş (1.5 godziny), a stamtąd autobusem do Antalyi (3 godziny). W sezonie letnim statki wycieczkowe z Cypru regularnie cumują w zabytkowym porcie Kaleiçi.
Podróż samochodem
- Trasa widokowa: droga D400 wzdłuż riwiery tureckiej,
- Autostrada: szybka O-21 z Ankara-Antalya,
- Wynajem auta: ceny od 150 zł/dzień, uwaga na drogie parkingi w centrum (20-40 TL/godz.).
Rezerwując podróż latem, zalecamy wykupienie biletów i transferów z minimum 2-miesięcznym wyprzedzeniem.
Gdzie leży Antalya?
Antalya znajduje się w południowo-zachodniej Turcji, rozciągając się wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego. Od Stambułu dzieli ją:
- 700 km drogi lądowej: około 8-9 godzin podróży samochodem,
- 480 km w linii prostej: dzięki czemu region stanowi popularny cel krótszych podróży lotniczych.
Miasto otacza spektakularny krajobraz łączący trzy kluczowe elementy:
- pofałdowane szczyty Gór Taurus z ośnieżonymi wierzchołkami,
- błękitne wody zatoki Antalya z turkusowymi odcieniami,
- kontrastujące ze sobą klify, piaszczyste zatoki i żwirowe plaże.
Ten unikalny układ geograficzny tworzy lokalny mikroklimat, sprzyjający rozwojowi endemicznych gatunków roślin. Miłośnicy przyrody docenią podwodne jaskinie, dzikie zatoczki oraz szlaki trekkingowe wijące się przez górskie przełęcze.
Jakie atrakcje są w Antalyi dla dzieci, rodzin, aktywnych, singli, dwojga, niepełnosprawnych?
Antalya oferuje atrakcje dla dzieci, rodzin, aktywnych, singli, par i osób z niepełnosprawnościami:
- Land of Legends: park rozrywki z kolejkami górskimi, strefą wodną i spektaklami świetlnymi,
- Antalya Aquarium: 40 tematycznych ekspozycji morskich, w tym najdłuższy tunel akwariowy na świecie,
- Sandland: wystawa monumentalnych rzeźb z piasku inspirowanych światowymi zabytkami,
- rejsy do wodospadów Düden: rodzinne wycieczki łodzią z widokiem na malownicze kaskady,
- stare miasto Kaleiçi: klimatyczne spacery wąskimi uliczkami w otoczeniu historycznej architektury.
Aktywny wypoczynek:
- rafting w Kanionie Köprülü: 14-kilometrowy szlak dla miłośników ekstremalnych wrażeń,
- trekking górski: szlaki w Taurusach, w tym fragmenty słynnego Lycian Way,
- nurkowanie i kitesurfing: w zatokach z przejrzystą wodą,
- przejażdżki quadami: trasy wokół wąwozu Saklıkent,
- lot paralotnią: nad klifem Tünektepe z zapierającymi dech widokami.
Atrakcje dla par i singli:
- romantyczne kolacje w marinie: zachody słońca przy stolikach nad wodą,
- kolejka Olympos Teleferik: panorama wybrzeża z wysokości 2365 m n.p.m.,
- wieczorne życie Kaleiçi: klimatyczne restauracje i bary w zabytkowej dzielnicy.
Dostępność dla niepełnosprawnych:
- plaże Konyaaltı i Lara: podjazdy i specjalne pomosty,
- Antalya Aquarium: windy i przestrzenie dostosowane do wózków,
- park Karaalioğlu: utwardzone ścieżki z ławkami,
- hotele: szerokie korytarze i łazienki z uchwytami,
- organizowane wycieczki: transport z platformami dla wózków.
Relaks po aktywnym dniu:
- tureckie łaźnie (hammam): tradycyjne peelingi i masaże aromatycznymi olejkami,
- plażowanie: leniwe popołudnia na leżakach pod parasolami,
- sporty wodne: kajaki, siatkówka plażowa lub snorkeling w szmaragdowej wodzie.
Jakie niebezpieczeństwa są w Antalyi?
Główne zagrożenia w Antalyi koncentrują się wokół przestępczości okazjonalnej i ekstremalnych warunków pogodowych. Największe ryzyko stanowią:
- kieszonkowcy: szczególnie aktywni na Starym Mieście Kaleiçi i targowisku Bazar Kaleici – tylko w ubiegłym roku skradziono dokumenty 57 turystom,
- naciągacze: proponujący "darmowe" degustacje koło mariny i Bramy Hadriana, często żądający później opłat lub okradający uczestników,
- zawyżone rachunki: nagminna praktyka w klubach przy plaży Lara, często połączona z modyfikacjami terminali płatniczych (skimming),
- upały: temperatura sięgająca 40°C przy indeksie UV powyżej 11 wymaga specjalnych przygotowań.
W okresie letnim kluczowe stają się:
- spożycie minimum 3 litrów wody butelkowanej dziennie (woda z kranu spowodowała problemy gastryczne u 33% turystów w 2022 r.),
- stosowanie kremu z filtrem SPF 50+ z aplikacją co 2 godziny,
- unikanie przebywania na pełnym słońcu między 11:00 a 16:00.
Miłośnicy sportów wodnych powinni sprawdzać certyfikaty operatorów – w zatoce Antalya odnotowano 12 poważnych wypadków związanych z awariami sprzętu do nurkowania i raftingu w ciągu ostatnich 3 lat.
Standardowe ubezpieczenia turystyczne często nie obejmują popularnych aktywności jak jazda quadami czy paralotniarstwo. Koszt leczenia złamania w prywatnym szpitalu sięga 3000 euro, co czyni dodatkowe ubezpieczenie koniecznością.